WORLDCOOK'S CULINAIRE REIZEN

Morgen is het oudjaar en gaan we vuurwerk afsteken en, zoals elk jaar, oliebollen en appelflappen bakken. Elk jaar lijkt wel sneller te gaan dan het vorige en net als elk jaar nemen we ons voor dat we volgend jaar gaan afvallen en dat dit onze laatste vette hap is geweest. Gelukkig is dat nooit waar. En zo is het niet alleen gelukkig nieuwjaar, maar ook gelukkig oudjaar. Gelukkig maar.

BOXING DAY
Sommige landen vinden één kerstdag maar magertjes en maken er daarom twee van. In Nederland noemen wij dat gewoontjes “tweede kerstdag”, maar in Groot Brittanië (en een paar andere landen) heet het “Boxing Day” en in Zuid Afrika “Dag van Goede Wil”.

Als we vandaag van onvoldoende goede wil zijn om Zuid-Afrikaans te koken en we Engels willen doen, kunnen we kalkoen en baked potatoes serveren met niet te vergeten de plumpudding van gisteren met brandy butter en custardsaus. Bij de tea serveren we mince pies.

Morgen viert iedereen Kerstmis zo’n beetje overal ter wereld. Vele landen hebben hun eigen culinaire kersttradities en -schotels, en versies van krentenbrood zijn populair in veel Europese landen. Een daarvan is de panettone uit Italië. Ook de plumpudding uit Engeland is een echte klassieker, maar daarvoor is het nu te laat, daar had je een maand geleden al aan moeten beginnen.

Vroeger aten we zo verschrikkelijk veel met Kerst, dat we na het eten met zijn allen een blokje om moesten lopen, anders zat je dikke buik in de weg. Gelukkig is die hoeveelheid eten tegenwoordig wat minder, maar het moet nog steeds lekker zijn.

Op 23 december 1956 eindigde de Suez-crisis. Het Suezkanaal is altijd van grote strategische betekenis geweest, omdat het de kortste verbinding vormt tussen de Middellandse Zee en de Indische Oceaan. Het is anders een heel eind omvaren! De Engelsen wilden hun koloniale positie daar behouden, geholpen door Frankrijk en Israel, maar moesten het toch uiteindelijk opgeven tegen de Egyptenaren, die dat wel een nationale feestdag waard vonden.

In Vietnam wordt vandaag de “Dag van de strijdkrachten” gevierd. Een groot aantal landen hebben zo’n feestdag ter ere van hun leger. In Vietnam was 22 december 1944 de dag waarop de voorganger van de huidige Vietnam’s People’s Army, the “Armed Propaganda Unit for National Liberation” werd opgericht.

Ikzelf zou liever de "Afschaffing van het legerdag" willen vieren. Ik ben blij dat Nederland geen dienstplicht meer heeft en de berichtgeving omtrent het beroepsleger geeft ook geen reden tot feestvieren. Maar voorlopig vier ik dan maar de afwezigheid van een strijdkrachtendag in Nederland.

De winterzonnewende wordt vandaag gevierd. Deze dag kennen wij ook als midwinterdag of de kortste dag. De zonnewende vindt soms op de 20e December plaats, en soms op de 21e. Het wordt al sinds mensenheugenis gevierd in vele landen. In Zuid China eet men dan tangyuan, balletjes kleefrijst. Wij zouden een stevig erwtensoepje serveren op zo'n koude winterdag, maar de Chinezen gaan meer voor hete en zure soep.

Wat is er leuker dan Afrikaanse kunst, om al die herinneringen te bewaren? Wetend dat de man dat ook leuk zal vinden, koop ik twee houten beelden, omwikkel ze met karton en een snel aangeschafte rol bruin plakband. Zou het lukken om ze mee te nemen?

Op het vliegveld aangekomen moet er eerst 50 dollar worden afgerekend. “Vliegveld belasting”, niet dat dat ergens staat aangegeven. Vervolgens moet ik door de normale routine. Helaas is de “machine en panne” en moet alles handmatig onderzocht. Mijn koffertje is op slot maar niemand toont ook maar de geringste interesse om daarin te kijken. Maar dat grote kartonnen pak, dat is interssant...daar ruik je natuurlijk geld als onderbetaalde rijksbeambte.

“Mevrouw, u had dat niet mogen dichtplakken”.

“Maar u heeft toch een röntgenmachine?”

“Ja maar die doet het niet. Het pak moet open.”

Het mes wordt dreigend tevoorschijn gehaald.

“Maar als u belasting betaalt, dan hoeft het niet”.

Gelukkig heb ik nog drie uur de tijd dus ik ga de discussie rustig aan. Als dit onderwerp is afgehandeld komt het volgende:

“Betaalt u dan tenminste een beetje transportkosten?”

Aan de vragende toon van dat laatste kan ik afleiden dat ik gewonnen heb.

“Nee hoor, het zijn kadoos voor mijn arme man die met vier kindertjes thuis op me zit te wachten. Hij zou dat niet goed vinden.”

Ik pak de koffer en doos en loop door. Twee minuten later herhaalt dit ritueel zich met een meneer die vlakbij de incheckbalie zit. Ik ben inmiddels ervaren en handel de ruil tussen geld af met vijf minuten minder. Het koffertje gaat onbekeken, en het pak ongeopend het vliegtuig in.

Het hotel in Kinshasa is van een iets ander kaliber dan dat in Bujumbura. De oppervlakte van de kamer laat net de plaatsing van een bed toe; er is een schimmelige krakkemikkige kast maar geen klerenhangers. Er is geen warm water en uit de koude kraan loopt een dusdanig ministraaltje, dat ik een emmer heb moeten lenen bij de receptie om mijn haar te wassen – en dat met mijn miserabele bosje haar. In de kamer hangt een soort stoppenkast met een noodknop, die je aan moet doen om de airco te laten werken, als er tenminste electriciteit is. Blijkbaar gebruikt deze teveel stroom want hij schakelt zichzelf na een kwartier weer uit.

Mijn raam kijkt na 20 centimeter uit op een blinde muur en laat daarom geen daglicht toe. Dat is vooral vervelend omdat we twee-en-een-halve dag onafgebroken stroomstoring hebben en het hotel heeft geen generator. Dus zelfs overdag kun je dan op je kamer niets zien. Het werk moet echter doorgang vinden en dus zie je me op de foto zitten met een kaars. Het goeie is dan weer wel, dat het kleinste biertje dat je hier kunt krijgen, drie kwart liter groot is.

Helaas is het restaurant dicht als er geen stroom is en komt men vaak daarna niet meer terug, als gevolg waarvan ik drie dagen honger heb moeten lijden omdat ik ’s avonds geen auto heb en rondrijden in de taxi niet wordt aangeraden.

Midden in de nacht word ik wakker van een enorm kabaal. Nee, de oorlog heeft ons niet bereikt, het is slechts een probleem met een half verstopte doorloop van het toilet waardoor water en lucht constant samen naar buiten spuiten. Er is geen kraantje en de deksel kan er niet af. Gelukkig heb ik een setje garen bij me uit een vorig (echt) hotel. Bij het licht van mijn mobiele telefoon knoop ik een lus van een paar stukken garen, hang de deksel op half zeven en bindt de drijver aan de knop van het toilet. Gelukkig blijft hij hangen en stopt het water. Opgelost, ik kan weer slapen. Ik moet wel even oppassen als ik het toilet moet gebruiken, want dan moet de hele constructie worden afgebroken en weer opgebouwd.

Problemen in Nederland? Volgens mij valt het allemaal er mee.

In Congo zijn de wegen niet al te goed, en de kwaliteit van de chauffeurs over het algemeen niet beter. De wegen zijn veelal tweebaans en vaak onverhard. Als iemand niet opschiet, gaat de auto achter hem op de linkerbaan rijden. Helaas komt daar dan altijd een tegenligger aan, zodat beide auto’s met gierende remmen moeten stoppen. De volgende tegenligger, inmiddels geconfronteerd met een opstopping op zijn baan, neemt ook de linkerbaan aan zijn kant en staat dan tegenover auto 1. Binnen twee minuten heeft zich aan beide kanten op beide weghelften een file van 50 auto’s gevormd, die vooruit noch achteruit kunnen, en die als opgewonden rugby teams voor de wedstrijd tegenover elkaar staan. Dat kan rustig een uur duren; soms loopt er ook een heftig maar nutteloos gesticulerende politieagent tussendoor. Gelukkig is er altijd een stoep, een stuk al dan niet braakliggend veld of een parallelweg om de opstopping uit te breiden.

VAN KINSHASA NAAR BRAZZAVILLE
Ik dacht dat de chaos op het vliegveld van Kinshasa compleet was, maar welnee, het kon nog veel erger. Er is namelijk ook een haven, aan de enorme rivier de Congo ('s werelds grootste na de Amazone) waar je kunt oversteken naar de hoofdstad van het andere Congo, Brazzaville. Deze haven wordt eufemistisch "the beach" genoemd, hoewel er geen enkele korrel zand te vinden is, zoals je op de foto's kunt zien. Ik heb zelden iets gezien, dat minder op een strand leek. Het is er een enorme puinhoop van oude boten (sommigen half gezonken) en stukken parkeerplaats, waarin ruimtes zijn afgezet met hekken om mensen in te duwen die moeten wachten. Men moet niet alleen de overtocht betalen, er wordt ook aan beide kanten van de rivier belasting geheven. Er gaan lange stoeten mensen over met vele soorten goederen, en omdat gehandicapten belastingvrij over mogen en iemand gratis mogen meenemen, worden zij ook vrolijk ingezet. Een op de drie mensen zit in een rolstoel of is blind. De blinden klampen zich met een hand aan hun voorganger, de importeur/exporteur vast, en hebben grote moeiten niet te struikelen want de stoet beweegt zich rennend voort, gevolgd door een schreeuwende en scheldende douanebeambte. De rolstoelers kunnen natuurlijk wat extra koopwaar vervoeren. Daar wordt vast een premie voor betaald.
Mijn paspoort wordt door iemand gepakt die beweert van de douane te zijn, al draagt hij een gewone witte polo met een opdrukje. Ik moet 25$ geven (een enorme prijs, hoewel officieel geafficheerd, want de rivier is hier niet zo breed en de overtocht duurt nauwelijks 5 minuten!). Het paspoort verdwijnt in de menigte. Ik ben een beetje bang. Maar weer blijkt dat ik gewoon vertrouwen moet hebben, want na een half uur mag ik op de boot en staat de beambte aan het begin van de loopplank met mijn paspoort en een vies gescheurd floddertje papier, dat de ticket voor de boot moet voorstellen. Blinden zijn blijkbaar waardevoller dan paspoorten.

Vandaag is het Victory Day in Bangladesh. Na 9 maanden van oorlog en wreedheden heeft het Pakistaanse leger zich op 16 december 1971 overgegeven aan Bangladesh, dat werd gesteund door India. De Britten verdeelden in 1947 het Indiase land en schiepen daarbij Oost en West Pakistan, hoewel de landen niet eens aan elkaar grenzen. Dat was niet alleen onhandig, maar kostte uiteindelijk ook een hoop levens.

Congo (de democratische republiek) en Burundi worden altijd in een adem genoemd, maar ik heb nog niet veel reden gevonden om dat te kunnen rechtvaardigen. Niet alleen verhouden de landen zich qua grootte als Texel tot de Benelux, het land en de mensen zijn ook volstrekt anders. Als ik morgen in een gesloten kamer vol met mensen landt, kan ik je direct aanwijzen wie uit Congo komt en wie uit Burundi.

Het begint al op het vliegveld. Het vliegveld in Bujumbura is klein en lieflijk, het bestaat uit een aantal relatief nieuwe witte gebouwen die de afspiegeling moeten zijn van tenten. Bij aankomst en vertrek gaat het er rustig aan toe, en de twintig passagiers (negentien en ik) die aankwamen vulden rustig hun formuliertjes in voor de bagage die niet (surprise, surprise) was meegekomen.

Congo aan de andere kant betekent chaos. De passagiers die in Nairobi instappen gaan vergezeld van handbagage met een afmeting die slechts met grote moeite in het ruim zou hebben gepast. Toch proberen ze die in de overhead bakjes te proppen. Eerst worden de pakken erin geschoven, en vervolgens stompt en duwt men tegen het overgrote deel dat nog uitsteekt. Na 5 minuten zonder succes haalt men het pak eruit en wordt het proces herhaald in een bakje aan de overkant. Toch weten ze het beter dan ik, want na verloop van tijd is alle handbagage verdwenen en kunnen we vertrekken, zij het met anderhalf uur vertraging.

Ondanks dat het vliegtuig slechts voor een kwart gevuld is, zit iedereen voorin (licht- en donkergroen gelijk). Bij aankomst op het vliegveld, dat bestaat uit een aantal oude maar toch met name vieze gebouwen, is de chaos compleet. De hal is overvol met luidruchtige mensen, die op de spullen wachten, die ze hebben ingevoerd. En dat zijn er wat! Bovendien komt blijkbaar vracht ook gewoon op de band, getuige het feit dat er, voorafgaand aan de koffers, een paar honderd enorme zakken en pakken met onbekende inhoud verschijnen, de meeste met poëtische vrouwennamen erop als Estimée, Dieudonée en Desirée (ik weet niet wat ik liever zou zijn, geacht, door God gegeven of gewenst)).

In een plateau in het midden van de band staan een groot aantal luchthavenbeambten, die op volstrekt willekeurige wijze koffers eruit pakken en die aan hun voeten zetten, zodat niemand er verder nog bij kan. Gelukkig kan ik nog net mijn koffertje van de band halen, nadat drie anderen dat geprobeerd hebben. Daar staat tenslotte niet voor niets "Herma" op.

Op 12 december viert men in Mexico “Nuestra signore de Guadeloupe”. Dit is een van de namen van de Maagd Maria. Zij verscheen op 12 december 1531 aan een arme boer in Mexico en is sindsdien een van de populairste religieuze figuren, ook wel “Koningin van Mexico” genoemd. Haar beeld is te zien in de Basiliek van Guadeloupe.

Op 10 december 1896 overleed de Zweedse uitvinder van het dynamiet, Alfred Nobel. In 1969 heeft men deze dag uitgekozen om de Nobelprijs jaarlijks te gaan uitdelen in Stockholm. De prijswinnaars krijgen een diploma, een gouden medaille en een som geld, die afhankelijk is van het inkomen van de Stichting van de Nobelprijs van dat jaar. Met dat geld gaan ze lekker Zweeds eten, en als het Nobelfonds goed heeft geboerd, behoort zelfs een gravad lax. tot de mogelijkheden.

Even een update vanuit het verre Burundi voor allen die besloten in Nederland te blijven: jullie hebben gelijk. Burundi is ab-so-luut afzien. De zon schijnt maar het wordt nooit warmer dan 30 graden. Het hotel ligt aan het Tangayikameer en het balkon van mijn kamer kijkt uit over het zwembad. Het tempo van leven ligt laag en de lunchtijden lopen van half een tot kwart voor drie, dus je moet wel elke middag wel zwemmen, tenzij je gedwongen wilt worden tot een lekker middagdutje. En het meest ergerlijke zijn die kroonkraanvogels, waar ik steeds over struikel op weg naar mijn ontbijt met warme broodjes, vers fruitsap en een bord met de beste mango's ooit. Natuurlijk verlang ik ontzettend naar natte sneeuw en koude handen en voeten, maar ik gun jullie ook wat.

In Argentinië wordt vandaag “Inmaculada Concepción de María” (Maria's onbevlekte ontvangenis) gevierd. Al in 1708 vaardigde Paus Clemens XI een decreet uit, dat deze dag door alle katholieken moest worden gevierd, maar er zijn nog maar een klein aantal landen, die dat daadwerkelijk doen. Een klein rekensommetje leert ons trouwens, dat deze ontvangenis, onbevlekt of niet, moet hebben plaatsgevonden medio maart en dat wij ons moeten afvragen waarom die nu wordt gevierd.

Op 7 december 1941 werd de Amerikaanse marinebasis op Hawaii, Pearl Harbour, bij verrassing aangevallen door de Japanners. De volgende dag verklaarden de Verenigde Staten Japan de oorlog, waarmee ze meteen deelnemer werden in de Tweede Wereldoorlog en de politiek van isolationisme verlieten. Op Pearl Harbour Remembrance Day worden door het hele land diensten gehouden om de duizenden te herdenken die het leven lieten bij deze aanval.

Onafhankelijkheidsdag in Finland: op 6 december 1917 verklaarde Finland zichzelf onafhankelijk van Rusland. Alles ziet blauw-wit op die dag: de vlag, de decoraties en zelfs het glazuur op de taarten. Het is een traditie om twee kaarsen in het raam te zetten. Deze traditie dateert nog uit de tijd van de bezetting en diende toen waarschijnlijk als waarschuwing of aanmoediging. Culinair gezien heeft smetana (Russisch voor zure room) voor altijd zijn intrede gedaan in de Finse keuken.

ONTDEKKINGSDAG
Vandaag is het ontdekkingsdag in de Domicaanse Republiek, om te vieren dat Columbus het land op 5 december 1492 ontdekte. Aan de andere kant van het Hispaniola eiland, in Haiti, wordt hetzelfde feest gevierd.
Overigens had Winston Churchill een heel andere visie op Columbus, hij zei eens het volgende:
"Columbus is uitgevaren zonder te weten waarheen. Hij is teruggekomen zonder te weten waar hij geweest was. En tot op de huidige dag moeten wij voor zijn reis betalen."

NIEUWE TANDJES NODIG
Nog twee nachtjes slapen en dan is het weer zover: de verjaardag van Sint Nicolaas. En om niet alleen ons eigen hart vol verwachting te laten kloppen, maar ook dat van anderen, is een goede voorbereiding onontbeerlijk. We beginnen dan ook met het maken van borstplaat. Want als je pech hebt, wil het wel eens gebeuren dat deze zo hard wordt, dat je kunstgebit erop breekt. En aangezien de zak van sinterklaas geen nieuwe tandjes bevat, moet het dan over. Maar meestal gaat het perfect en is het heerlijk.

HET FEEST VAN DE LICHTJES
Vandaag wordt de eerste dag van het 8-daagse Joodse feest Chanoeka onder andere in de Verenigde Staten gevierd, ter gelegenheid van het wonder en de herinwijding van de tempel in de tweede eeuw voor Christus. Het wordt ook wel “het feest van de lichtjes” genoemd en men steekt de kaarsen in de negenarmige Menorah kandelaar aan.